Parasieten
Huidparasieten of ectoparasieten zijn op of in de huid levende schadelijke beestjes, die voorkomen bij onze huisdieren. Ze veroorzaken doorgaans jeuk, waardoor huidletsels ontstaan. Ze kunnen eventueel ook problemen geven bij de huisdiereigenaars.
Cyclus
Vlooien zijn beweeglijke bruin-zwarte insecten, ongeveer 1.5 tot 3 mm groot. Er zijn honden- en kattenvlooien. Kattenvlooien komen echter het meest frequent voor, zelfs bij de hond. Uw viervoeter brengt de vlooien gewoonlijk van een wandeling mee naar huis. Vlooien zijn heel mobiel zodat ze zich gemakkelijk verplaatsen van het ene naar het andere dier. Ook de eigenaar kan ze mee naar huis brengen uit een besmette omgeving, zodat ook een huisdier dat nooit buitenkomt vlooien kan hebben.
Een volwassen vlo zuigt bloed bij haar gastheer. Een vlooienwijfje heeft vers bloed nodig om eitjes te leggen. Deze eitjes worden in de vacht gedeponeerd en vallen in de directe omgeving. Uit het eitje komt, zoals bij alle insecten, een larve. Deze leeft in de omgeving en voedt zich met organisch afval, waaronder ook de ontlasting van volwassen vlooien. Vervolgens ontwikkelt ze zich tot pop in een cocon. Het popstadium kan, naargelang de omstandigheden, enkele weken tot zelfs één jaar duren. Onder invloed van warmte en trillingen komt de vlo uit de cocon te voorschijn en springt naar een passerende gastheer. Dit uitkomen kan massaal optreden wanneer bijvoorbeeld een huis lang heeft leeggestaan.
Hoe warmer het is, hoe sneller de ontwikkeling van ei tot volwassen vlo verloopt. In de zomermaanden kan 1 vlo op een maand tijd enkele honderden volwassen vlooien en een groot aantal larven en poppen produceren. Dit betekent echter niet dat vlooien niet voorkomen in de winter!
De omstandigheden in onze verwarmde huizen zijn ideaal voor hun voortplanting. Ook buiten overleven de poppen in de cocons gedurende lange tijd. Volwassen vlooien zijn lichtschuw en voelen zich best thuis op de dichtbehaarde delen van de gastheer, zoals de rug en de lendenstreek. Hun aanwezigheid is goed aan te tonen door het vinden van hun roodbruine uitwerpselen (onverteerd bloed), die vochtig papier rood kleuren.
Gevaren
Vlooienbeten veroorzaken jeuk, waardoor het dier zich gaat krabben. Oorzaak van deze jeuk is het speeksel dat de vlo in de huid deponeert vooraleer bloed te zuigen. Afhankelijk van de gevoeligheid van het dier leidt dit tot min of meer ernstige huidaandoeningen (vlooienallergie-dermatitis). In extreme gevallen veroorzaken ze zelfs bloedarmoede bij jonde dieren.
De mens kan ook gebeten worden door de vlo. Voornamelijk onderarmen, onderbenen en buik zijn de plaatsen waar de vlo ons lastigvalt. Sommige mensen reageren heel heftig op een beet. Bij correcte behandeling van het dier én de omgeving zal de mens geen last meer ondervinden van deze parasiet, aangezien de vlo niet op ons lichaam blijft zitten.
De vlo is ook tussengastheer van de meest voorkomende lintworm bij kat en hond. Na het inslikken van besmette vlooien komen na enige tijd ongeveer 1 cm lange fragmentjes uit de anus gekropen, waar ze jeuk veroorzaken en opdrogen tot rijstkorrelachtige structuren. Deze lintworm kan ook de mens besmetten. Om deze ongewenste gast te verwijderen bij uw huisdier is een specifiek wormmiddel nodig, te bekomen bij uw dierenarts.
Bestrijding
Men moet zich goed realiseren dat 90% van de vlooien zich in de directe omgeving van het dier bevindt en niet noodzakelijk op het dier zelf. Het is dus zinloos alleen uw huisdier te behandelen. Behandeling van de omgeving is altijd essentieel bij een goede vlooienbestrijding en moet steeds gelijktijdig gebeuren met de behandeling van uw dier en eventuele andere dieren in uw huis. Behandeling van een huisdier kan gebeuren door het gebruik van producten die op de huid aangebracht worden, zoals sprays, shampoos, vlooienbandjes of –druppels. Er bestaan ook druppels of tabletten die via de mond ingenomen worden.
Voor poezen bestaan zelfs injecties die een langdurig effect hebben. Elke soort heeft zijn voor- en nadelen, en lang niet alles is even werkzaam. Bespreek met uw dierenarts de meest efficiënte behandeling voor uw huisdier. Behandeling van de omgeving begint met de dagelijkse hygiëne: alle oppervlakten met water reinigen enstofzuigen van tapijt, deken, favoriete ligplaatsen,… Vergeet de autozetels of kofferruimte niet! De stofzuiger moet geledigd en gereinigd worden, want hij bevat veel opgezogen eitjes, die zich in het toestel verder kunnen ontwikkelen. Niet alle eieren of larven zijn door het stofzuigen verwijderd, zodat regelmatige herhaling van de procedure noodzakelijk is. Na het reinigen moet de omgeving eventueel behandeld worden met een goedinsecticide. Hiervoor kan men gebruik maken van sprays of ‘rookbommen’. Er bestaan sprays met een langdurig effect zodat de behandeling niet te frequent herhaald moet worden.
Wegens de mogelijke overdracht van lintworm is het combineren van de vlooienbestrijding met een goed ontwormmingsmiddel zeker ook aan te raden! Gebruik enkel kwaliteitsproducten voor vlooienbestrijding en raadpleeg uw dierenarts over de te volgen strategie.
Voorkomen
Gezien de huidletsels die kunnen optreden en de omslachtige behandeling van het huis, is voorkomen vaak beter dan genezen. Uw dierenarts kan met u een aangepast bestrijdingsprogramma opstellen.
In vergelijking met vlooien komen luizen relatief weinig voor bij de hond en zelden bij de kat. Bij cavia’s en konijnen zien we ze vrij regelmatig. Ook luizen zijn insecten. Er zijn bijtende en bloedzuigende luizen.
Ze zijn witgeel van kleur en kruipen traag tussen de haren, in tegenstelling tot de vlo, die uiterst snel kan weglopen of springen. De eitjes van luizen kleven aan de haren en worden neten genoemd. De cyclus van de luis gaat volledig door op het dier, zodat de bestrijding van deze parasiet gemakkelijker is. Het huis hoeft immers niet behandeld te worden. Luizen veroorzaken jeuk en onrust, soms met huidontsteking, krabwonden en kaalheid. Ze zijn erg diersoortspecifiek en gaan niet van de ene op de andere diersoort over. U KUNT DUS GEEN LUIZEN KRIJGEN VAN UW HUISDIER!
Bestrijding
De meeste uitwendige vlooienbestrijdingsmiddelen zijn ook doeltreffend tegen luizen. Vraag bij twijfel gerust advies aan uw dierenarts.
Soorten
Er zijn vele soorten teken maar in onze streken komen er slechts enkele voor. De voornaamste zijn de harde teken (Ixodae) met een rugschildje. Andere, zoals de Rhipicephalus sanguineus, komen alleen in Zuid-Europa voor maar kunnen wel meegebracht worden uit vakantie. Hierna overleeft deze alleen in huis. De Dermacentor reticularis wordt ook meegebracht uit het zuiden, maar wordt eveneens teruggevonden in het zuiden van ons land.
Cyclus
Teken zijn bloedzuigende parasieten. Zij komen voor in gras, struiken en bos. Als een dier voorbij komt, kruipt de teek op het dier, zoekt een geschikt plaatsje en zuigt zich met zijn monddelen vast in de huid. Ze vervellen een aantal keer, telkens na een bloedmaaltijd, vooraleer ze volwassen worden. Meestal vindt men ze op weinig behaarde plaatsen zoals de kop, de voorborst, de flank en de liesstreek. Ze zuigen zich gedurende ongeveer een week vol bloed en laten zich dan vallen. Volwassen wijfjes hebben een bloedmaaltijd nodig vooraleer enkele duizenden eitjes in de omgeving te leggen.
Het “tekenseizoen” kent twee pieken: het voorjaar en het najaar. In het voorjaar vindt men vooral de kleinere onvolwassen vormen terug (larven met 6 poten en nimfen met 8 poten). Deze vallen niet steeds op. De grotere volwassen teken vindt men vooral op het einde van de zomer en in de herfst.
Gevaren
Als een teek zich vasthecht in de huid kan dit jeuk en irritatie veroorzaken. Zelfs na het loslaten, kan een knobbelontstaan in de huid, die erg kan jeuken. In het Middellands Zeegebied , maar steeds vaker ook bij ons, kunnen ze bepaalde bloedparasieten overbrengen zoals Babesia, Ricketsia en Ehrlichia. De schapenteek, Ixodes ricinus, kan besmet zijn met de bacterie Borrelia en zo Lyme disease overdragen op mens en dier, ook in België. De ziekte gaat gepaard met koorts, een gebrek aan eetlust, gezwollen klieren en stijve gewrichten.
Teken kunnen zich ook vasthechten bij de mens!
Bestrijding
Om ziekte overdracht te vermijden, moeten teken zo snel mogelijk verwijderd worden, liefst binnen de 12 uur. Dagelijks uw dier controleren is dus de boodschap! Een teek verwijderen doet men best door hem met een speciaaltekenpincet of haakje zo dicht mogelijk tegen de huid van het dier te fixeren en dan met een draaiende beweging de monddelen los te wrikken, zodat deze volledig kunnen verwijderd worden. Bij het onjuist verwijderen van een teek kunnen alsnog ziekten overgebracht worden en kan de zuigsnuit afbreken en in de huid achterblijven.
Er bestaan ook insecticiden in spray-, druppel- of halsband- en pilvorm, die vastzittende teken doden, of voorkomen dat teken zich vastzuigen. Teken die reeds vast zitten in de huid vallen niet noodzakelijk uit, maar worden wel gedood vooraleer deze een besmetting kunnen overdragen.
Voorkomen
Indien uw dier regelmatig vertoeft in dichtbeboste gebieden is een preventieve behandeling zeker aan te raden.
Sinds kort is er voor honden een vaccin beschikbaar ter preventie van de ziekte van Lyme ! Als u uw hond graag deze extra bescherming biedt, volstaat het een afspraak te maken. Het vaccin is steeds beschikbaar bij uw dierenarts.
Dit zijn microscopisch kleine spinachtige diertjes. Er zijn verschillende soorten, die op of in de huid leven en allemaal erge jeuk veroorzaken.
Oorschurft
Oorschurft komt voor bij de kat, de hond, de fret, het konijn en de cavia. Het veroorzaakt veel jeuk met schudden en heftig krabben aan de oren tot gevolg. Er is een overproductie van typisch zwart oorsmeer. Meestal beperkt oorschurft zich tot de uitwendige gehoorgang maar enige uitbreiding naar de huid op de kop is mogelijk.
Behandeling
Toedienen van oordruppels of zalf met een aangepast insecticide, gedurende een voldoende lange periode is afdoende. Er bestaat ook een insecticide in druppelvorm dat in de nek kan worden toegediend.
Huidschurft
Huidschurft komt voor bij alle diersoorten en is ook besmettelijk voor de mens. Het veroorzaakt zeer veel jeuk en haaruitval op weinig behaarde plaatsen. Aantonen van schurftmijten in huidafkrabsels is niet altijd mogelijk en vaak wordt de diagnose pas bevestigd door een goede respons op de behandeling.
Behandeling
Een voldoende lange behandeling met een gepast acaricide (wasbeurt, injectie of druppels in de nek) is nodig. Naargelang de ergheid van de letsels en de diersoort of het ras zal uw dierenarts de juiste strategie bepalen.
Cheyletiella
Cheyletiella wordt ook veroorzaakt door een mijt, die zich evenwel voedt met huidschilfers en zich niet ingraaft in de huid. Er ontstaat een beeld van ‘roos’. De parasiet kan eveneens bij mensen typische huidletsels geven. Door het dier te behandelen, verdwijnen meestal ook de symptomen bij de eigenaar.
Behandeling:
De behandeling is dezelfde als voor huidschurft.
Demodex
De demodex mijt is een speciale mijtensoort en kan bij elke hond of kat voorkomen zonder daarom symptomen te veroorzaken. De infectie wordt meestal overgebracht van het moederdier op de jongen. Besmetting van jongen onderling is zeer onwaarschijnlijk. Lang niet alle dieren vertonen huidletsels. In beperkte mate worden deze mijten dan ook beschouwd als normale huidbewoners.
Bij jonge honden ziet men kale plekken op de kop (ogen, wangen), de hals en de binnenzijde van de voorpoten. Bij een algemene infectie komen over het hele lichaam rode plekken voor met daar bovenop secundaire bacteriële infecties. De mijt kan slechts demodecosis (met huidletsels) veroorzaken als het dier een verminderde afweer heeft.
Behandeling
De behandeling is langdurig (tot 6 maanden !) en bestaat uit orale medicatie of gebruik van pipetten al dan niet in combinatie met wassen met een specifiek product. Ook de secundaire bacteriële infecties moeten worden aangepakt.
De behandeling van de ernstige vormen kan teleurstellend zijn. Gezien er wellicht een erfelijke gevoeligheid bestaat, wordt aangeraden om dieren met een veralgemeende besmetting uit te sluiten voor de fok.
Muggen komen vooral voor in de zomer en in de nabijheid van waterrijk gebied. Muggenbeten kunnen bij sommige gevoelige dieren een allergische reactie veroorzaken.
In Zuid-Europa, Azië, Afrika en Zuid-Amerika komt echter ook de zandvlieg voor, die vooral ’s nachts actief is. Deze mug kan de ziekte Leishmaniasis overdragen. Dit is een gevaarlijke ziekte die nooit geneest. Voor honden is er eenvaccin beschikbaar dat kan toegediend worden voor u op reis vertrekt. Wenst u uw dier die extra bescherming te bieden, neem dan ruim voor u op reis vertrekt (minstens 10 weken) contact op met de praktijk van dierenarts Van Haver.
Hartworm (Dirofilaria immitis) is een parasiet die eveneens overgedragen wordt door muggen en die in zijn volwassen vorm terug te vinden is in het hart en de longslagader van hond en kat. Hartwormziekte is niet makkelijk vast te stellen, is heel gevaarlijk en is niet steeds makkelijk te behandelen. Risicogebieden zijn het Middellands Zeegebied en de VS. Behandeling vooraleer op reis te vertrekken, is uiterst efficiënt.
Afhankelijk van het besmettingsrisico kan uw dierenarts een aangepast behandelingsschema opstellen. Hij of zij zal u met plezier advies geven!